Te dwa terminy zostały nazwane w Kodeksie Cywilnym.
Znaczenie precyzuje art. 476 KC:
Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Czyli de fakto ze zwłoką mamy do czynienia jeśli Dłużnik swojego świadczenia nie wykonuje we wskazanym terminie a jeśli jest wezwany do spełnienia roszczenia Wierzyciela to nie wykonuje tego świadczenia niezwłocznie po wezwaniu.
Opóźnienie występuje w przypadku, jeśli Dłużnik nie wykonuje swojego zobowiązania z uwagi na istnienie okoliczności za które nie jest odpowiedzialny.
Konsekwencje pozostawania w zwłoce są, w sposób oczywisty bardziej drastyczne dla Dłużnika, niż gdy pozostaje w opóźnieniu. W związku z czym na Dłużniku spoczywa ciężar wykazania, za pomocą dowodów, iż brak spełniania świadczenia w terminie jest niego niezależny.
Powyższą tezę podkreślił w wyroku z dnia 05.06.2019 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie, w sprawie o sygn.akt: I Ga 79/19:
Z art. 476 k.c. wynika domniemanie, że dłużnik, nie dotrzymując terminu pozostaje w zwłoce,wierzyciel nie musi udowadniać, że niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia jest spowodowane okolicznościami, za które dłużnik odpowiada, lecz jedynie to, iż termin wykonania zobowiązania upłynął bezskutecznie. Dłużnik, który twierdzi, że nie popadł w zwłokę, lecz w opóźnienie zwykle, nie stwarzające negatywnych następstw – także wynikających z art. 491 § 1 k.c. – powinien tę okoliczność wykazać.
W przypadku zwłoki wierzyciel może żądać nie tylko wykonania zobowiązania a także naprawienia szkody wynikającej z jego niewykonania. (art. 477 KC)
W przypadku opóźnienia konsekwencją będzie z reguły konieczność zapłacenia odsetek (świadczenie pieniężne). (art.481 KC).
Kodeks cywilny wskazuje ponadto na przykłady innego rodzaju roszczeń np. gdy przedmiotem świadczenia są rzeczy oznaczone co do tożsamości – (Dłużnik jest odpowiedzialny za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia – art. 478 KC) oraz gatunku – zgodnie z brzmieniem art. 479 KC wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość tego samego gatunku albo żądać zapłaty ich wartości, zachowując roszczenie o naprawienie szkody.
Należy podkreślić, iż w praktyce może występować obok zwłoki Dłużnika, na której się skupiliśmy wcześniej także zwłoka wierzyciela (art. 486 KC) W tym przypadku Dłużnik może żądać naprawienia wynikłej stąd szkody, może żądać złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
Zwłoka ta występuje np. w momencie kiedy Dłużnik próbuje spełnić swoje zobowiązanie a Wierzyciel uchyla się od jego przyjęcia, bądź odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione albo oświadcza, że nie przyjmie świadczenia.
