Alimenty są świadczeniem na rzecz członków rodziny. Prawo rodzinne i opiekuńcze w pierwszej kolejności obciąża obowiązkiem alimentacyjnym krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo – zarówno wstępnych, jak i zstępnych. Nie dotyczy on jednak pozostałych krewnych w linii bocznej. Źródłem tego obowiązku są więc stosunki o charakterze prawnorodzinnym, a w tym: małżeństwo, powinowactwo, pokrewieństwo. Strony można określić mianem zobowiązanego i uprawnionego.
Podział roszczeń alimentacyjnych
– Rodzice wobec dziecka
W tym przypadku przesłanką roszczeń alimentacyjnych jest niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się, bez względu na to, czy żyje ono w niedostatku, czy nie. Obowiązek ten istnieje zwłaszcza wobec małoletniego lub pełnoletniego, który nie może zarobkować nie ze swojej winy, np. kształci się i zdobywa kwalifikacje zawodowe, cierpi na poważną chorobę lub jest osobą niepełnosprawną.
– Obowiązek alimentacyjny małżonków
Jeżeli małżonkowie mieszkają razem we wspólnym pożyciu i prowadzą gospodarstwo domowe, jedno z nich może domagać się świadczeń alimentacyjnych od drugiego w sytuacji, gdy uchyla się od ciążącego na nim obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny.
– Między rodzeństwem
Roszczenie ma miejsce w przypadku życia w niedostatku jednego z rodzeństwa oraz możliwości majątkowych i zarobkowych jego brata lub siostry. Zobowiązany może uchylić się od płacenia alimentów, jeżeli wskutek tego mógłby powstać uszczerbek dla niego lub jego najbliższej rodziny.
Zwiększenie alimentów – kiedy jest możliwe?
Jeżeli zmienią się warunki, na podstawie których sąd ustalił obowiązek alimentacyjny, wówczas można żądać zwiększenia alimentów. Kluczowe znaczenie ma tutaj odpowiednia argumentacja. Przykładem jest sytuacja, w której dziecko z biegiem lat zwiększyło swoje potrzeby (edukacja, zajęcia dodatkowe, podróże, sport) lub osoba zobowiązana zmieniła pracę i wzrosły jej możliwości zarobkowe. Pozew do sądu można wnieść także, gdy wystąpiła choroba lub wypadek dziecka, z którymi wiąże się kosztowna i długotrwała rehabilitacja. Wówczas należy wykazać wszelkie wydatki poniesione w związku z leczeniem.
