Właściciel pojazdu ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdu. Odpowiedzialność ta jest wskazana w art. 436 § 1 KC:
Odpowiedzialność przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
Przepis ten w sposób bezpośredni nawiązuje do brzmienia art. 435 KC, który stanowi, iż:
§ 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 04.09.2020 r. w sprawie o sygn.akt: II CSK 749/18 :
O ruchu pojazdu mechanicznego w rozumieniu art. 435 § 1 w związku z art. 436 § 1 k.c. decyduje włączenie silnika również wtedy, gdy w chwili wypadku pojazd nie spełniał funkcji komunikacyjnej, ale wykonywał pracę z wykorzystaniem zamontowanego na nim narzędzia specjalistycznego.
Stosownie do art. 361 § 1 k.c. normalny (adekwatny) związek przyczynowy pomiędzy ruchem pojazdu mechanicznego a powstałą szkodą ustala się w dwóch etapach. W pierwszym etapie przeprowadza się test conditio sine qua non, to znaczy bada się, czy ruch pojazdu jest zdarzeniem, bez którego nie wystąpiłaby szkoda na osobie. W drugim etapie bada się, czy ruch pojazdu zwiększał prawdopodobieństwo wystąpienia szkody.
Odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego, określona w art. 435 § 1 w związku z art. 436 § 1 k.c., obejmuje szkody związane jego ruchem. Pojęcie ruchu pojazdu mechanicznego obejmuje zarówno poruszanie się pojazdu przy włączonym silniku, zgodnie z zaplanowanym przejazdem, czy przy przypadkowym wybuchu lub zaskoczeniu silnika albo bezwładnym staczaniu się. Za ruch uznawane jest podejmowanie czynności przewozowych, polegających na połączeniu samochodu z przyczepą i krótki postój pojazdu z włączonym silnikiem, także w czasie wsiadania lub wysiadania pasażera oraz podczas załadunku lub wyładunku. Postój pojazdu na drodze z wyłączonym silnikiem oraz zatrzymanie się poza drogą w celu naprawy są traktowane jako pozostawanie w ruchu, ponieważ stwarza to niebezpieczeństwo. Jednocześnie jednak podkreśla się, że praca silnika zawsze przesądza o tym, że pojazd znajduje się w ruchu i to on stwarza niebezpieczeństwo, nawet gdy ma to miejsce na terenie warsztatu naprawczego, bo oddanie samochodu do naprawy lub przeglądu jest korzystaniem z niego w zwykły sposób.
Wskazana teza w sposób syntetyczny definiuje odpowiedzialność za szkody związane z ruchem pojazdu. Odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie ryzyka, więc w przypadku powstania szkody nie jest konieczne by posiadacz pojazdu ponosił winę za powstałą szkodę.
Okolicznościami wyłączającymi winę są zatem siła wyższa, wina poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą prowadzący pojazd nie ponosi odpowiedzialności.
Zasady powyższe znajdują zastosowanie przy analizie stanów faktycznych i kwestii odpowiedzialności związanych z roszczeniami wskazanymi w art. 444 KC – odszkodowanie i renta – za doznany uszczerbek, renta, art. 445 § 1 KC – zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, 446 KC – odszkodowanie, renta i zadośćuczynienie po śmierci najbliższej osoby oraz 448 KC – zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego.
Zapraszamy do współpracy z Kancelarią.
