Instytucja zachowku została uregulowana w przepisach Kodeksu cywilnego w tytule IV (art. 991-1011 KC.
Zachowek jest to prawem ściśle powiązanym ze spadkiem. Przysługuje ono Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którym przysługiwało by dziedziczenie ustawowe w wysokości:
– w przypadku gdy uprawniony jest niezdolny do pracy albo zstępny jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego;
– w pozostałych przypadkach połowa wartości udziału spadkowego.
Dochodzenie roszczenia następuje poprzez pozew o zapłatę wobec osoby, która otrzymała darowiznę lub spadek większej wartości niż by wynikała z dziedziczenia ustawowego.
Należy podkreślić, że przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych ani dokonanych przed więcej niż dziesięć lat licząc od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), a także darowizn poczynionych na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Należy podkreślić, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się wg stanu na dzień jej dokonania a wg cen z chwili ustalania zachowku.
Praktyka wskazuje, że do tego typu spraw konieczne jest , na etapie postępowania sądowego, złożenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego, odpowiedniej właściwości, który ustali wg powyższych zasad wartość przedmiotu darowizny.
Roszczenie przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku lub ogłoszenia testamentu – (art. 1007 KC).
Należy podkreślić, że zgodnie z brzmieniem art. 1008 KC Spadkodawca w testamencie może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców prawa do zachowku (poprzez wydziedziczenie) w przypadkach wskazanych w brzmieniu tego przepisu.
W oddzielnym artykule postaram się w sposób bardziej szczegółowy wskazać zasady dotyczące wydziedziczenia.
Kancelaria Radcy Prawnego Jacek Sławomir Osuch prowadzi sprawy dotyczące zachowków.
